ಸಿದ್ಧೋ ಮತ್ತು ಕನ್ಹೋ ಮುರ್ಮು ಪ್ರತಿಮೆಯು – ಹುಲ್ ಕ್ರಾಂತಿಯ ನಾಯಕರು
📜 ಹುಲ್ ದಿವಸ್ – ಕ್ರಾಂತಿಯ ಆರಂಭ ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ
- ಸಂತಾಲ್ ಕ್ರಾಂತಿ (Hul Rebellion) 1855ರ ಜೂನ್ 30 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.
- ಈ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಸಿದ್ದೋ ಮುರ್ಮು ಮತ್ತು ಕನ್ಹು ಮುರ್ಮು ಮುಂತಾದವರು ಮುನ್ನಡೆಸಿದ್ದರು.
- ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧದ ಮೊದಲ ದೊಡ್ಡ ಬುಡಕಟ್ಟು ಹೋರಾಟಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು.
- ಈ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 10,000+ ಸಂತಾಲ್ ಜನರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದರು.
- ಕ್ರಾಂತಿಯು ಹಾಜಿ, ಚಾಂದ್ ಭೈರವ, ಫುಲೋ ಝಾನೋ ಮುಂತಾದವರ ಶೌರ್ಯದಿಂದ Nation First ಆದರ್ಶಕ್ಕೆ ಬಲ ನೀಡಿತು.
- 1855ರ ಜೂನ್ 30ರಂದು 60,000 ಸಂತಾಲ್ ಜನರು ಕ್ರಾಂತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾದರು.
- ಸಂತಾಲ್ ಹೋರಾಟ ಬಿಹಾರ, ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತಿತ್ತು.
- ಈ ಹೋರಾಟವು ಮುಂದಿನ 1857ರ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿತ್ತು.
ಹುಲ್ ದಿವಸ್: ಭಾರತದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಶೌರ್ಯಕ್ಕೆ ನಮನ
30 ಜೂನ್ 2025, ನವದೆಹಲಿ: ಹುಲ್ ದಿವಸ್ ಹಬ್ಬದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಶ್ರೀ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಇಂದು ಭಾರತದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯಗಳ ಅದಮ್ಯ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಅಸಾಧಾರಣ ಶೌರ್ಯಕ್ಕೆ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂತಾಲ್ ದಂಗೆಯನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನೇ ಅರ್ಪಿಸಿದ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಇತರ ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಹುತಾತ್ಮರೊಂದಿಗೆ ಪೂಜ್ಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಾದ ಸಿದೋ-ಕನ್ಹು, ಚಾಂದ್-ಭೈರವ ಮತ್ತು ಫುಲೋ-ಜಾನೋ ಅವರ ಶಾಶ್ವತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಗೌರವಿಸಿದರು.
"ಹೂಲ್ ದಿವಸ್ ನಮ್ಮ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮಾಜದ ಅದಮ್ಯ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಅದ್ಭುತ ಶೌರ್ಯವನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂತಾಲ್ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಈ ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ವಿದೇಶಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರೊಂದಿಗೆ ಸಿಡೋ-ಕನ್ಹು, ಚಂದ್-ಭೈರವ ಮತ್ತು ಫೂಲೋ-ಜಾನೋ ಅವರಿಗೆ ನಾವು ನಮ್ಮ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ಗೌರವಗಳು ಮತ್ತು ನಮನಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅವರ ಶೌರ್ಯದ ಕಥೆಯು ಮಾತೃಭೂಮಿಯ ಸ್ವಾಭಿಮಾನವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ದೇಶದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪೀಳಿಗೆಗೂ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ." - ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ
ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರು ಈ ವೇಳೆ "ಕ್ರಾಂತಿ ದಿನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಅದ್ಭುತ ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂತಲ್ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಈ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಸಿದು, ಕನ್ಹು, ಚಂದ್ ಭೈರೋ ಮತ್ತು ಫುಲೋ-ಝಾನೋ ಮೂಲಕ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ ಬೀರಬಂಟ ಮತ್ತು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವರು ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.
📚 ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಐತಿಹಾಸಿಕ:
ಹುಲ್ ದಿವಸ್ ಆಚರಣೆಯ ಹಿಂದಿರುವ ಕಾರಣವು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಹೋರಾಟದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 1855ರಲ್ಲಿ ಸಂತಾಲ್ ಸಮುದಾಯದ ಸಿದ್ಧೋ ಮತ್ತು ಕನ್ಹೋ ಮುರ್ಮು ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಮುಖಂಡರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಹಾಗೂ ಜಮೀಂದಾರರ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ವಿರುದ್ಧ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಂಡಾಯ ಎಬ್ಬಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯದ ಜನರ ಸ್ವಾಭಿಮಾನವನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು, ಅಸಮಾನತೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರು ಆರಂಭಿಸಿದ ಈ ಚಳವಳಿಗೆ 'ಹುಲ್' ಹೋರಾಟ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು, ಅದು ಸಂತಾಳಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 'ಬಂಡಾಯ' ಅಥವಾ 'ವಿಪ್ಲವ' ಎಂದರ್ಥ.
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಭೂಸಾಮಂತರ ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡ ಜಮೀಂದಾರರು ಸಂತಾಲ್ ಜನರ ಭೂಮಿ ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು, ದಾಸರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಕಠಿಣ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳನ್ನು ಎಸಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವುಗಳಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿದ ಸಂತಾಲಿಗಳು ಸಿದ್ಧೋ-ಕನ್ಹೋ ಮುರ್ಮು ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಈ ಕ್ರಾಂತಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.
ಈ ಕ್ರಾಂತಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಸಾಂತಲ್ ಪರಗಣಾದ ದ್ಮನಿಕುರ್ ಮತ್ತು ಭಾಗಲ್ಪುರ್ ನದಿಗಳ ನಡುವಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಹರಡಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನೆಯು ಈ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಬರ್ಬರವಾಗಿ ಹತ್ತಿಕ್ಕಿದರೂ, ಈ ಹೋರಾಟವು ಶೋಷಿತ ಜನಾಂಗದ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಏಕತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.
🛡️ ಸಿದೋ-ಕನ್ಹೋ ಮುರ್ಮು ಮತ್ತು ಇತರ ನಾಯಕರು:
ಸಿದ್ಧೋ ಮುರ್ಮು ಮತ್ತು ಕನ್ಹೋ ಮುರ್ಮು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಅವರ ಜೊತೆಗೆ ಅವರ ಸಹೋದರರು ಚಾಂದ್ ಭೈರವ, ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಹೋರಾಟಗಾರರಾದ ಫುಲೋ ಝಾನೋ ಕೂಡ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು ದುಡಿದು ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯದ ಪರವಾಗಿ ಅನ್ಯಾಯದ ವಿರುದ್ಧ ಧೈರ್ಯವಾಗಿ ನಾಯಕತ್ವ ವಹಿಸಿದರು. ಇವರು ತಮ್ಮ ಜೀವವನ್ನು ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದರೂ ಅವರ ಕಥೆಗಳು ಇಂದು ಕೂಡ ಪ್ರೇರಣೆಯ ಕಥೆಯಾಗಿ ಪದೇ ಪದೇ ಕೇಳುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ.
ಅವರ ನಾಯಕತ್ವವು ಸಂತಾಲಿ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಇಡೀ ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಿದೇಶಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಧೈರ್ಯದಿಂದ ನಿಲ್ಲುವಂತೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಅವರ ಘೋಷಣೆ – “ಹುಲ್” – ಇಂದು ಸಾವಿರಾರು ಜನರಲ್ಲಿ ಸಂವೇದನೆ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ದುಂಬಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನೂ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
🎯 ಹುಲ್ ದಿವಸ್‌ನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಹತ್ವ:
ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಜೂನ್ 30ರಂದು ಭಾರತದ ವಿವಿಧೆಡೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಓಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಹುಲ್ ದಿವಸ್ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನವು ಸಂತಾಲಿ ಸಮುದಾಯದ ಶೌರ್ಯ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗವನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ದಿನವಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಘಟನೆಗಳು ಮೆರವಣಿಗೆಗಳು, ಸ್ಮರಣಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು, ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾ.
2022ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ದೇವಘರ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಿದೋ ಕನ್ಹೋ ವೀರ ಸಮಾರಕಕ್ಕೆ ಶಿಲಾನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ್ದು, ಈ ಧೈರ್ಯಶಾಲಿಗಳ ಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ತರುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ. 2023ರಲ್ಲಿ ಹುಲ್ ದಿವಸ್ ದಿನದಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಬುಡಕಟ್ಟು ನೆಲೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು.
🌏 ಸಂವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳ ಪರಿಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯದಲ್ಲಿ:
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ಅನುಸೂಚಿತ ಜನಜಾತಿ (Scheduled Tribes) ಸಮುದಾಯದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿದ್ದು, ಹುಲ್ ದಿವಸ್ ಈ ಸಮುದಾಯದ ಆರ್ಥಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಕುರಿತು ಪಠ್ಯವಲ್ಲದ ಪಾಠವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹೋರಾಟದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ 5ನೇ ಮತ್ತು 6ನೇ ಪರಿಚ್ಛೇದದಂತಹ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ನಿಯಮಗಳು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದವು.
ಈಗಾಗಲೇ ಹಲವಾರು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ST ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಾತಿ, ಅರಣ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಜಮೀನು ಹಕ್ಕುಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣದ ಉಚಿತ ಅವಕಾಶಗಳು ಮುಂತಾದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ಹಕ್ಕುಗಳ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ ಹುಲ್ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಪ್ರಭಾವವಿದೆ ಎಂಬುದು ಬಹುಪಾಲು ಅನುಭವಿಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.
🏛️ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯತೆ:
ಹುಲ್ ದಿವಸ್ ಅನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಬೇಕು ಎಂಬ ಬೇಡಿಕೆ ವರ್ಷಕ್ಕೊಂದು ಸಾರಿ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹಲವಾರು ಬುಡಕಟ್ಟು ಹಕ್ಕುಗಳ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಹುಲ್ ದಿವಸ್‌ಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಜಾದಿನದ ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡುವಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಇದನ್ನು ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನದ ಗೌರವ ಹೆಚ್ಚುವಿಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ.
📣 ಉಪಸಂಹಾರ:
ಹುಲ್ ದಿವಸ್ ಕೇವಲ ಭೂತಕಾಲದ ಸ್ಮರಣೆಗಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಇದು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಧೈರ್ಯ, ಶೌರ್ಯ, ತ್ಯಾಗ, ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಅಧಿದೇವತೆಗಳೆಂಬ ಅರಿವನ್ನು ಕಲಿಸುವ ಪ್ರೇರಣಾ ದಿವಸವಾಗಿದೆ. ಸಿದ್ದೋ-ಕನ್ಹೋ, ಚಾಂದ್-ಭೈರವ, ಫುಲೋ-ಝಾನೋ ಅವರ ಶೌರ್ಯದಿಂದ ನಾವು ಓದುವ ಇತಿಹಾಸ ಕೇವಲ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿರುವ ಕಲಿಕೆ ಅಲ್ಲ – ಅದು ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಬಹುದಾದ ಆದರ್ಶ.
ಈ ಹೋರಾಟದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಶಾಲಾ ಪಾಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಬೇಕೆಂಬ ಚರ್ಚೆಯೂ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಪುಟದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಮರೆಯಾದ ಈ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರರು, ಮತ್ತೆ ನಮ್ಮ ಮೆದುಳಿನ ಕಳೆಯದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಗ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಈ ದಿವಸದಲ್ಲಿ ನಾವು ಅವರ ತ್ಯಾಗಕ್ಕೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸೋಣ. ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಈ ಧೈರ್ಯಕಥೆಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸೋಣ.
#HulDiwas2025 #TribalHeroes #IndiaHistory #SidhoKanho #SantaliRevolution
